Batı Anadolu’daki aktif faylar çerçevesinde 30 Ekim 2020 Samos depreminin (Mw 6.8) tektonik değerlendirmesi
Erhan Altunel1, Ali Pınar2
(1)Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Eskişehir, (2) Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, İstanbul
30 Ekim 2020 tarihinde Samos Adası açıklarında meydana gelen Mw 6.8 deprem, Batı Anadolu’da ve Yunanistan’ın doğusunda etkili bir şekilde hissedilmiş ve başta İzmir olmak üzere bölgede can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Merkez üssü Samos Adası’nın kuzeyinde olan depremin fay düzlemi çözümleri, depremin normal fay üzerinde meydana geldiğini göstermektedir. Ana depremin ve artçı depremlerin fay düzlemi çözümleri, kuzeye eğimli normal fayın kırıldığını göstermektedir ve kırılan fay muhtemelen Efes Fayı’nın batida deniz içindeki devamıdır.
Tarihsel deprem kayıtları ve arkeosismolojik verilere göre Efes Antik kentinin güneyini sınırlayan kuzeye eğimli Efes Fayı tarihsel dönemlerde hareket etmiş ve deprem üretmiştir. Kıyılarımıza yakın kesimlerde yapılan batimetri çalışmalarında, Efes Fayı’nın uzanımı boyunca deniz içinde görülen kuzeye eğimli morfolojik sarplık, fayın batıya doğru uzandığını göstermektedir. Mevcut veriler ışığında yapılan değerlendirmelere göre, Efes Fayı deniz içinde batıya doğru uzanmakta, Samos Adası’nın kuzeydoğusunda sağa sıçrama yaparak adanın kuzeybatı kenarı boyunca batıya doğru devam etmektedir. Ana depremin lokasyonu ve artçı depremlerin dağılımı, 30 Ekim 2020 tarihinde Samos Adası’nın kuzeybatı kenarı boyunca uzanan fayın ve adanın kuzeydoğu kenarı boyunca uzanan ve transfer fay görevi gören fayın kırıldığını göstermektedir. Bu fay geometrisi, yaklaşık D – B uzanımlı Gediz Grabeni’nin batı kesimindeki fay geometrisi ile benzerlik göstermektedir. Gediz Grabeni’nin bu kesiminde de, Salihli’den batıya doğru yaklaşık D – B doğrultusunda uzanan fay, Turgutlu civarında sağa sıçrama yapmakta ve Manisa civarında tekrar yaklaşık D – B yönünde uzanmaktadır.
Önerilen fay modeli dikkate alındığında, 30 Ekim 2020 depreminin Efes Fayı’nın batısında gerilim artışına neden olduğu göz ardı edilmemelidir. Bölgenin turistik cazibesi ve 30 Ekim 2020 depreminin etkisi doğrultusunda bölgenin deprem tehlikesi gözden geçirilmelidir.